Published on April 25th, 2013 | by thezooooo

De koningin is de SHEO van het bijenvolk.

Als je creatief wilt blijven, helpt het om regelmatig in een andere wereld te stappen. De natuur is zo’n wereld. Zo ben ik altijd reuze nieuwsgierigheid geweest naar de wereld van de bijen. Niet alleen omdat de bij zich net als ik niets van conventies aantrekt (volgens de wetten van de aerodynamica kan ze niet vliegen), maar ook omdat je veel leert over van deze sociale insecten. Of je nou een regering aan het formeren bent of een bedrijf in beweging probeert te brengen: de natuur inspireert. En zo zat ik bij de imkeropleiding met blote handen in een kast met 15.000 bijen, (een beetje imker trekt geen handschoenen aan). Je leert dat je goed moet luisteren en kijken naar het volk. Niet zomaar honing van het volk wegnemen zodat zij geen voedsel heeft. En vooral geen onzorgvuldige bewegingen, want dan volgt lik op stuk. Dan zit je een paar uur later met beide handen vol bulten in een bak ijskoud water. Als je als leidinggevende zo gecorrigeerd zou worden, zou het luisterend vermogen snel toenemen. De bij is zelf nog slechter af: na zo’n steek volgt onherroepelijk de dood. Toch doe ze het. Om het volk te redden. Een bij staat immers in dienst van het team.

Naast het verdedigen van het volk oefent een bij tijdens haar zomerleven van 42 dagen ongeveer acht beroepen uit. Ze doet dus aan “job rotation”. En het mooie is: in elke baan wordt zij lichamelijk voorbereid op een volgende taak. Ze zal nooit een functie uitoefenen waar zij niet geschikt voor is. Om een indruk te geven: doordat zij begint met schoonmaken worden haar spieren getraind om later te kunnen vechten. Doordat ze in de aircodienst zit, (een bijenkast kent een constante temperatuur, het volk heeft een eigen klimaatbeheersing), wappert ze met haar vleugels en bereidt ze zich voor op de vijf kilometer stuifmeelvluchten die gaan volgen. Ze maakt steeds op het juiste moment en goed voorbereid de volgende carrièrestap.

De koningin is de SHEO van deze matriarchale samenleving en kent weinig vertier. Ze wordt aan het begin van haar leven in een bruidsvlucht door zo’n acht darren bevrucht en duikt dan weer de kast in. Daar legt ze plusminus vijfhonderd eitjes per dag en zorgt ze voor een speciale geur binnen het volk. Deze geur zorgt voor herkenning, zeg identiteit, tussen de bijen onderling: jij hoort erbij! Als het volk te groot wordt pakt zij haar boeltje en zwermt weg met een groepje bijen. Zij weet dat de mate van succes niet evenredig toeneemt met de grootte van het bedrijf. Liever wat kleiner blijven om flexibel te zijn. Zo komt er minder ruis op de lijn bij communicatie en verloopt de besluitvorming sneller.

Bij te kleine volken is er weinig honingproductie. De imker besluit daarom tot een fusie. Maar wie denkt dat je zo maar twee bijenkasten op elkaar kunt zetten heeft het mis. Dan breekt er oorlog uit. Je moet de bijenvolken afleiden met een project waar ze de tanden in kunnen zetten. Samen. Een pagina uit de Telegraaf leent zich goed door de sterke inktgeur. We leggen deze tussen de twee kasten in.

De pagina vormt een gevaar voor het volk en dus komt de focus direct te liggen op het verwijderen ervan. Met z’n allen zo snel mogelijk van boven en van onder wegvreten dat ding! De inktgeur verdrijft de geur van de twee verschillende volken en er is één project dat hen bindt. Na een paar dagen hard werken is de klus geklaard. Tijdens het werk zijn de volken door elkaar gaan lopen en heeft niemand meer door wie bij wie hoort. Alleen zijn er twee koninginnen: er volgt een gevecht en er blijft één bestuurder over. Er kunnen tenslotte geen twee bazen zijn.

Als je verbinding wilt creëren tussen bedrijven of tussen afdelingen is het niet anders. Zorg voor een groot en spannend ‘erop of eronder’-project met veel relevantie. Het mes snijdt aan twee kanten: het project wordt geklaard en je houdt er een goed gemotiveerd team aan over.

De afgelopen jaren heerst er in de bijenwereld evenals bij ons een crisis. Op onverklaarbare wijze verdwijnen hele bijenvolken. Het wordt Colony Collapse Disorder genoemd: in goed Nederlands bijenverdwijnziekte. Imkers rapporteren dat de kasten ineens leeg zijn en er geen spoor te bekennen is van het volk. Zoals bij elke crisis worden er diverse redenen aangedragen: het komt door de pesticide, door de monocultuur, door te kleine genenpool in de volken. Of ligt de oorzaak in een heel andere hoek?

In Amerika rijden professionele imkers met wel 1500 kasten van hot naar her om de bestuiving te regelen voor amandelen en allerhande fruit. (Wij willen nu eenmaal het hele jaar door frambozen eten.) Er is en continue hoge productie, van elk jaar méér willen, van creëren van maximale ‘aandeelhouderswaarde’. Voor deze bijen is er geen herfst en winter. Ik kan me voorstellen dat er een bijen-burnout ontstaat. De natuur kent niet voor niets seizoenen.

Voor bedrijven is het ook heel gezond om het ritme van de seizoenen te volgen. De lente om te investeren en te starten, de zomer om te groeien, de herfst om te oogsten en de winter om naar binnen te gaan en op te laden. Zo ontstaat duurzame groei.

Deze column is geplaatst in het Financieel Dagblad in juni 2012

Tags: Business, Economics, Europe, News, Spain